Tibetaanse klassieke muziek: Nagma en Toeshey
Klik hier voor Nagma
Klik hier voor Toeshey
onderaan het artikel meer links!
NAGMA EN TOESHEY
Toen de veertiende Dalai Lama na een barre tocht door de Himalaya in India aankwam, gevlucht voor de Chinese bezetters, ging hij meteen aan het werk. Hij wilde Tibetaanse vluchtelingen hun culturele identiteit laten behouden, daartoe moesten onder andere scholen worden gesticht. Zo werd in Dharamsala ook TIPA opgericht in 1959, vlak nadat de Dalai Lama zijn leven als balling begon. De voorstellingen die door TIPA georganiseerd werden, gaven de Tibetaanse vluchtelingen in India even het gevoel dat ze weer thuis waren.
Na de ontvangst van de gasten introduceerde de waarnemend directeur van TIPA de oorsprong van het Shoton Festival en de daaropvolgende ontwikkelingen. Ondanks de pogingen van de Chinese Communistische Partij om de Tibetaanse identiteit uit te roeien, zei hij: “Onder het dynamische leiderschap van Zijne Heiligheid de 14e Dalai Lama in de afgelopen 63 jaar, zijn we erin geslaagd om deze traditie van opera in zijn meest ware vorm te behouden.”
Het TIPA instituut is gespecialiseerd in lhamo, een traditionele operastijl met dansmuziek zoals Toeshey en Nagma.
NAMGYAL LHAMO
De in Nederland wonende ‘Nachtegaal van Tibet’, Namgyal Lhamo, heeft zich hierin bekwaamd tijdens haar studie aan TIPA. Namgyal Lhamo werd geboren in Tibet. Namgyal werd vanwege haar talent uitgenodigd om aan het Instituut vor Podiumkunsten te komen studeren, op de prille leeftijd van acht jaar. Die muzikale aanleg heeft zij niet van een vreemde, zij herinnert zich nog goed hoe haar moeder altijd zong in huis. Namgyal groeide in de zeventiger jaren uit tot de ster van de Tibetaanse opera, waarmee TIPA toen niet alleen in India en Ladakh opdtrad, maar ook in Australië, Amerika en Europa. Zij was daarnaast populair vanwege het zingen van Nagma en Toeshey (klassieke liederen) en de klassieke gracieuse manier van haar dans. Zij bespeelt verschillende instrumenten zoals de drnyen (Tibetaanse luit), en de gyumang (snaarinstrument). Namgyal woont sinds jaar en dag in Nederland maar heeft de band met TIPA nooit verbroken.
NAGMA
De Nagma stijl komt oorspronkelijk uit Perzië en kwam door handelscontacten naar Tibet in de zeventiende- en achttiende eeuw. Het Perzische woord Naghma betekent melodie. Veel componisten van dit genre behoorden tot de Islamitische minderheid in Lhasa. De liederen startten met een melodieus muzikaal intro dat voor de meeste stukken hetzelfde is. De Nagma liederen zijn verfijnd en statig.
TOESHEY
Toeshey is een ander genre uit de klassieke Tibetaanse muziek, dat veel overeenkomsten vertoont Nagma. Het heeft een ander ritme en het tempo is meestal wat hoger. Het muzikale intro van deze liederen is zo herkenbaar dat iedereen bij de eerste klanken al weet: nu komt een Toeshey. Het Toe gebied in West Tibet was van grote invloed op dit genre. In de loop van de twintigste eeuw werd het populair om Nagma en Toepa volksliedjes samen te voegen tot een zeer dansbare mix. Zo ontstond Toeshey. Na een Toeshey komt eigenlijk altijd een Trukshed, een snel ritmisch lied, soms gecombineerd met tapdans.
We hebben wat links naar video’s verzameld zodat u voorbeelden kunt zien en horen. In onze webwinkel vindt u cd’s van Nagyal Lhamo, zoals “Anthology of Tibetan Classical Songs”.
Klik hier voor Shoton festival 2022
Klik hier voor Nagma Toesey clip
Klik hier voor Goershey
Klik hier voor Nagma
foto top: Namgyal Lhamao, © foto TSG