Losar, Tashi Deleg, geluk en zegen voor het nieuwe jaar

Op 5 februari jl. vierde de Tibetaanse gemeenschap in Nederland Losar, nieuwjaar. Zij luidden het jaar 2146 in, het jaar van het Aarde-Varken.
Losar staat symbool voor reiniging en het nieuwe verwelkomen. Er wordt als het ware een nieuw leven begonnen. De huizen worden grondig schoongemaakt, maar ook reinigen in de vorm dat ruzies bijgelegd en schulden vereffend worden. Boze geesten die op de loer liggen, worden ceremonieel verdreven. Het is een echt familiefeest.
Ik ben uitgenodigd om Losar met de Tibetaanse gemeenschap mee te vieren. Wanneer ik de evenementenlocatie De Koning in Amsterdam binnenstap, is de zaal al goed gevuld. Zoals de Losar-traditie betaamt, zijn de Tibetanen gekleed in prachtige kleurrijke traditionele nieuwe kleding.
Ik vraag mij af of het Losar-festival in Nederland nog net zo gevierd wordt als vroeger in Tibet?
Ik raak aan de praat met Pasang, een jonge Tibetaanse vrouw, en vraag haar hoe zij Losar viert. Zij is vanmorgen vroeg opgestaan om voor het huisaltaar te bidden en offers neer te leggen. Daarna heeft ze een bad genomen om het oude jaar van zich af te spoelen en heeft ze haar nieuwe kobaltblauwe Tibetaanse wikkeljurk aangetrokken. Vanmorgen heeft ze dresi gemaakt en gegeten, een gezoete Tibetaanse rijst met rozijnen. De afgelopen dagen is ze druk geweest met het huis schoonmaken, want dat is een belangrijke traditie, benadrukt ze. Vooral de keuken, want daar wordt al het nieuwjaarseten klaargemaakt. Zo ook de guthuk, een soep, op oudjaarsavond. Ze legt uit dat deze soep speciaal is omdat hier deegballen in zitten waar speciale ingrediënten in verstopt worden. Elk ingrediënt zegt iets over het karakter van de persoon die het vindt. Zo wordt er gezegd dat iemand die chili in zijn deegbal vindt hard kan praten, en bij steenkool een zwart hart heeft. Wol staat voor goedhartigheid en munt brengt welvaart en fortuin. Meerdere aanwezigen die ik spreek, hebben samen met hun hele gezin deze soep gegeten en een gezellige avond aan tafel gehad.

Familie en vrienden staan deze dagen centraal. Pasang haar ouders wonen nog in Tibet en daarom is het voor haar heel belangrijk om deze dag samen met de Tibetaanse gemeenschap te vieren. De traditie van het eerste water halen om vrijgesteld te worden van alle tegenslagen in het nieuwe jaar is in Nederland niet meer van toepassing. Want het water komt hier gewoon uit de kraan!

Oudejaarsdag staat in Tibet in het teken van een kloosterbezoek om de goden te aanbidden en religieuze ceremonies bij te wonen. Omdat dit in Nederland niet mogelijk is, bidden ze voor het huisaltaar. Dit wordt speciaal versierd voor het nieuwe jaar. Zo wordt er een chemar, een versierde doos, gevuld met tsampa, suiker en boter, neergezet. Gasten gooien wat tsampa in de lucht waarna ze een zegen opzeggen. Op het altaar worden ook stapels gefrituurde koekjes, khapse genaamd, gelegd, samen met kleurrijk verpakt snoep. De koekjes en snoepjes zijn vandaag ook meegenomen en staan overal op tafel. Ook de chang, gerstebier, ontbreekt vandaag niet. Bij de ingang in de zaal staat op de tafel ook een chemar, waar iedereen die binnenkomt wat tsampa in de lucht kan gooien.

Het wordt mij al snel al duidelijk dat de Losar-festiviteiten in Nederland geen twee weken duren zoals in Tibet, want er moet ook gewerkt worden, is het praktische antwoord. Gelukkig zijn er nog veel traditionele onderdelen van het Losar-festival gebleven. Iedereen pikt eruit wat voor hen van betekenis en praktisch haalbaar is. In Tibet verschillen de tradities ook sterk, vaak afhankelijk van uit welke regio ze komen. Maar één ding is mij duidelijk: de familiebanden staan centraal, net zoals hier in Nederland met oud en nieuw. Losar is een tijd waarin ze hun Tibetaanse cultuur levend houden. Iets wat in Tibet steeds moeilijker wordt.