China schrapt Tibetaans als hoofdvak uit nationale toelatingsexamen vanaf 2026

Klaslokaal in Tibet met zowel Chinese als Tibetaanse teksten op het schoolbord

China heeft aangekondigd dat het Tibetaans vanaf 2026 niet langer een hoofdvak zal zijn in de gaokao, het nationale toelatingsexamen voor universiteiten. Deze ingrijpende onderwijshervorming betekent dat alleen studenten die zich specialiseren in Tibetaanse literatuur nog een Tibetaans taalexamen kunnen afleggen - een fractie van alle Tibetaanse studenten in de regio.

Officiële aankondiging zonder schriftelijke documentatie

Gama Cedain, voorzitter van de regering van de Tibetaanse Autonome Regio en plaatsvervangend partijsecretaris, maakte de wijziging bekend tijdens een persconferentie in Beijing. Opvallend is dat de veranderingen mondeling zijn doorgegeven aan docenten en studenten in de afgelopen maanden, zonder formele schriftelijke aankondigingen.

Volgens Gama Cedain zal Tibet, “net als andere provincies en regio’s”, uniforme examenvakken krijgen zoals Chinees, wiskunde en vreemde talen waaronder Engels, Russisch, Japans, Frans, Duits en Spaans. Het Tibetaans verdwijnt als kernvak uit het examen.

Directe gevolgen voor arbeidsmarkt en maatschappelijke positie

Dawa Tsering, directeur van het Tibet Policy Institute in Dharamshala, waarschuwt voor verstrekkende consequenties: “Zodra het Tibetaans niet langer deel uitmaakt van het toelatingsexamen, verliest de taal haar juridische en praktische waarde in het onderwijs en op de arbeidsmarkt.”

De gaokao bepaalt in China welke universiteit studenten kunnen bezoeken en daarmee hun toekomstige carrièremogelijkheden. Door Tibetaans uit dit cruciale examen te verwijderen, vermindert de economische waarde van beheersing van de moedertaal drastisch voor Tibetaanse jongeren.

Onderdeel van systematische sinicisatie

Deze maatregel past in president Xi Jinpings bredere sinicisatiebeleid dat sinds 2014 expliciet gericht is op “etnische vermenging” en “culturele identificatie” met de Han-Chinese meerdheidscultuur. Xi’s regering heeft in 2021 het ambitieuze doel gesteld dat 85 procent van China’s bevolking tegen 2025 Mandarijn moet spreken.

VN-mensenrechtenexperts uitten in februari 2023 alarm over de scheiding van ongeveer één miljoen Tibetaanse kinderen van hun families voor plaatsing in door de staat gerunde internaten. Volgens de experts fungeert dit internaatsysteem als een verplicht grootschalig programma om Tibetanen te assimileren in de Han-Chinese meerdheidscultuur.

Sluiting van Tibetaanse scholen versnelt

Parallel aan de examenhervorming heeft China sinds 2021 talloze privéscholen en basisscholen in kloosters die zich specialiseerden in Tibetaans taalonderwijs gedwongen gesloten. In juli 2024 alleen al werden in Ngaba Prefecture 69 basisscholen volledig gesloten, 8 scholen samengevoegd en 33 scholen gedwongen hun onderwijssysteem aan te passen.

Dezelfde maand moesten 1.600 jonge monniken van de Kirti-kloosters zich inschrijven bij door de staat gerunde internaten waar het onderwijs vrijwel uitsluitend in het Mandarijn plaatsvindt. Tibet Action Institute documenteerde dat 78 procent van de Tibetaanse studenten tussen 6 en 18 jaar gescheiden is van hun families in deze koloniale internaten.

Internationale bezorgdheid groeit

De Amerikaanse staatssecretaris Antony Blinken kondigde in augustus 2023 visumbeperkingen aan voor Chinese overheidsfunctionarissen betrokken bij de gedwongen assimilatie. Het Europees Parlement eiste een einde aan China’s dwangmatige schoolsysteem in Tibet, terwijl 15 landen tijdens de VN-Algemene Vergadering China’s scheiding van Tibetaanse kinderen veroordeelden.

Gama Cedain verdedigt de hervormingen met het argument dat ze “studenten van alle etnische groepen eerlijkere toegang tot kwaliteitsonderwijs bieden” en “het vermogen van minderheidsstudenten om te leren verbeteren.” Deze officiële rechtvaardiging staat in schril contrast met de realiteit waarin Tibetaanse kinderen hun moedertaal, cultuur en religieuze tradities wordt ontnomen.

De verwijdering van Tibetaans uit de gaokao markeert een kritiek moment in wat internationale waarnemers steeds vaker omschrijven als een systematische poging tot culturele uitwissing. Met deze onderwijshervorming verliest de Tibetaanse taal niet alleen haar educatieve status maar ook haar economische relevantie, waardoor de overdracht naar volgende generaties fundamenteel wordt bedreigd.